Fundusz alimentacyjny

Zgodnie ustawą o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1993 z późn.zm.) fundusz alimentacyjny stanowi system wspierania osób uprawnionych do alimentów, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb z powodu niemożności wyegzekwowania alimentów,  środkami finansowymi z budżetu państwa.

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują:

osobie uprawnionej do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna:

• do ukończenia przez nią 18 roku życia,
• do ukończenia przez nią 25 roku życia w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej,
• bezterminowo w przypadku osoby posiadającej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują, jeżeli osoba uprawniona:

1) została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej;

3) zawarła związek małżeński.

Bezskuteczna egzekucja:

• egzekucja, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych; lub
• niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z powodu:

1. a) braku podstawy prawnej do podjęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika,
2. b) braku możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą;

Wniosek o świadczenie z funduszu alimentacyjnego składa:

• osoba uprawniona (jeżeli jest pełnoletnia),
• jej przedstawiciel ustawowy (rodzic w przypadku małoletniego dziecka)
• jej opiekun prawny.

Do wniosku o świadczenie z funduszu alimentacyjnego należy dołączyć:

1. zaświadczenia lub oświadczenia dokumentujące wysokość innych dochodów niż dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 27. art. 30b, art. 30c, art. 30e i art. 30f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczące każdego członka rodziny;
2. zaświadczenia lub oświadczenia oraz dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia:

1. zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne albo oświadczenie stwierdzające bezskuteczność egzekucji,
2. odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego alimenty, odpis postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty, odpis protokołu zawierającego treść ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem,
3. orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dla osoby uprawnionej,
4. oświadczenie o uczęszczaniu osoby uprawnionej do szkoły lub szkoły wyższej,
5. informacje właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez osobę uprawnioną czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą albo o niepodjęciu tych czynności w szczególności w związku z:

• brakiem podstawy prawnej do ich podjęcia lub
• brakiem możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą
  1. inne dokumenty potwierdzające spełnienie warunków do przyznania lub ustalenia wysokości świadczenia z funduszu alimentacyjnego będącego przedmiotem wniosku.

Terminy:

Prawo do świadczenia alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy tj. okres od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.

Termin ustalenia prawa do świadczenia oraz pierwsza wypłata świadczenia na nowy okres świadczeniowy są zależne od terminu złożenia wniosku wraz z dokumentami:

Kryterium dochodowe:

warunkiem koniecznym do otrzymania w/w świadczenia jest spełnienie kryterium dochodowego, które nie może przekraczać 1209,00 zł netto na osobę w rodzinie.

W przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie przekracza kwotę 1209,00 zł, o kwotę nie wyższą niż kwota świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej w okresie świadczeniowym, na który jest ustalane prawo do tego świadczenia, świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje w wysokości różnicy między kwotą świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej a kwotą, o którą został przekroczony dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie.

W przypadku gdy wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej, ustalona zgodnie z ustawą jest niższa niż 100 zł, świadczenie to nie przysługuje.

Wysokość świadczenia:

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł na dziecko.

Nienależnie pobrane świadczenia

Osoba, która pobrała nienależnie świadczenia z funduszu alimentacyjnego zostanie zobowiązana do ich zwrotu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Za nienależnie pobrane świadczenia uważa się m.in. świadczenia z funduszu alimentacyjnego:

• wypłacone pomimo utraty prawa do świadczenia (np. z powodu podjęcia zatrudnienia i przekroczenia kryterium dochodowego, umieszczenia dziecka w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej, wyjazdu członka rodziny za granicę),
• wypłacone w związku z zastosowaniem przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu – po ustaleniu, że wystąpiły następujące okoliczności tj. jeżeli członek rodziny utracił dochód z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub z tytułu wyrejestrowania lub rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej i w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia utraty dochodu, uzyskali dochód u tego samego pracodawcy lub zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpoczęli pozarolniczą działalność gospodarczą,
• przyznane i wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów,
• wypłacone na podstawie nieważnej decyzji albo na podstawie decyzji, która została uchylona w wyniku wznowienia postępowania i osobie odmówiono świadczenia z funduszu alimentacyjnego,
• wypłacone innej osobie niż ta, która została wskazana w decyzji, z przyczyn niezależnych od Urzędu,
• wypłacone, jeżeli w okresie pobierania świadczeń z funduszu alimentacyjnego osoba uprawniona otrzymała alimenty zaległe lub bieżące od dłużnika (np. drugiego z rodziców).

Osoby zobowiązane do alimentacji w dalszej kolejności

Przypomina się, że zgodnie z ustawą z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809) obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo (zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem). Gdy osoba zobowiązana nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, powstaje obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności.

Z tego względu do wniosku należy dołączyć oświadczenie wnioskodawcy o miejscu zamieszkania, wieku, zatrudnieniu i sytuacji ekonomicznej osób zobowiązanych względem osoby uprawnionej do alimentacji, innych niż dłużnik alimentacyjny (matka, ojciec, dziadkowie, rodzeństwo).

Podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego

W przypadku bezskuteczności egzekucji osoba uprawniona może złożyć do organu właściwego wierzyciela wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego – dotyczy to w szczególności osób, które nie złożyły wniosku o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego lub otrzymały decyzję o odmowie przyznania ww. świadczenia.

Po otrzymaniu ww. wniosku osoby uprawnionej jak również po przyznaniu osobie uprawnionej świadczenia z funduszu alimentacyjnego organ właściwy wierzyciela występuje z wnioskiem do organu właściwego dłużnika o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego.

organ właściwy dłużnika –  to wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego;

organ właściwy wierzyciela – to wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej;