Fundusz alimentacyjny
Zgodnie ustawą o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1993 z późn.zm.) fundusz alimentacyjny stanowi system wspierania osób uprawnionych do alimentów, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb z powodu niemożności wyegzekwowania alimentów, środkami finansowymi z budżetu państwa.
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują:
osobie uprawnionej do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna:
- do ukończenia przez nią 18 roku życia,
- do ukończenia przez nią 25 roku życia w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej,
- bezterminowo w przypadku osoby posiadającej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują, jeżeli osoba uprawniona:
1) została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej;
3) zawarła związek małżeński.
Bezskuteczna egzekucja:
- egzekucja, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych; lub
- niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z powodu:
- a) braku podstawy prawnej do podjęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika,
- b) braku możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą;
Wniosek o świadczenie z funduszu alimentacyjnego składa:
- osoba uprawniona (jeżeli jest pełnoletnia),
- jej przedstawiciel ustawowy (rodzic w przypadku małoletniego dziecka)
- jej opiekun prawny.
Do wniosku o świadczenie z funduszu alimentacyjnego należy dołączyć:
- zaświadczenia lub oświadczenia dokumentujące wysokość innych dochodów niż dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 27. art. 30b, art. 30c, art. 30e i art. 30f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczące każdego członka rodziny;
- zaświadczenia lub oświadczenia oraz dowody niezbędne do ustalenia prawa do świadczenia:
- zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne albo oświadczenie stwierdzające bezskuteczność egzekucji,
- odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego alimenty, odpis postanowienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty, odpis protokołu zawierającego treść ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem,
- orzeczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dla osoby uprawnionej,
- oświadczenie o uczęszczaniu osoby uprawnionej do szkoły lub szkoły wyższej,
- informacje właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez osobę uprawnioną czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą albo o niepodjęciu tych czynności w szczególności w związku z:
- brakiem podstawy prawnej do ich podjęcia lub
- brakiem możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą
- inne dokumenty potwierdzające spełnienie warunków do przyznania lub ustalenia wysokości świadczenia z funduszu alimentacyjnego będącego przedmiotem wniosku.
Terminy:
Prawo do świadczenia alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy tj. okres od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.
Termin ustalenia prawa do świadczenia oraz pierwsza wypłata świadczenia na nowy okres świadczeniowy są zależne od terminu złożenia wniosku wraz z dokumentami:
Termin złożenia wniosku |
Ustalenie prawa oraz wypłata świadczenia |
do 31 sierpnia |
do 31 października |
od 1 września do 31 października |
do 30 listopada |
od 1 do 31 października |
do 31 grudnia |
od 1 do 30 listopada |
do 31 stycznia następnego roku |
od 1 grudnia do 31 stycznia następnego roku |
do ostatniego dnia lutego następnego roku |
Kryterium dochodowe:
warunkiem koniecznym do otrzymania w/w świadczenia jest spełnienie kryterium dochodowego, które nie może przekraczać 1209,00 zł netto na osobę w rodzinie.
W przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie przekracza kwotę 1209,00 zł, o kwotę nie wyższą niż kwota świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej w okresie świadczeniowym, na który jest ustalane prawo do tego świadczenia, świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje w wysokości różnicy między kwotą świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej a kwotą, o którą został przekroczony dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie.
W przypadku gdy wysokość świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługującego danej osobie uprawnionej, ustalona zgodnie z ustawą jest niższa niż 100 zł, świadczenie to nie przysługuje.
Wysokość świadczenia:
Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł na dziecko.
Nienależnie pobrane świadczenia
Osoba, która pobrała nienależnie świadczenia z funduszu alimentacyjnego zostanie zobowiązana do ich zwrotu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Za nienależnie pobrane świadczenia uważa się m.in. świadczenia z funduszu alimentacyjnego:
- wypłacone pomimo utraty prawa do świadczenia (np. z powodu podjęcia zatrudnienia i przekroczenia kryterium dochodowego, umieszczenia dziecka w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej, wyjazdu członka rodziny za granicę),
- wypłacone w związku z zastosowaniem przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu – po ustaleniu, że wystąpiły następujące okoliczności tj. jeżeli członek rodziny utracił dochód z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub z tytułu wyrejestrowania lub rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej i w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia utraty dochodu, uzyskali dochód u tego samego pracodawcy lub zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpoczęli pozarolniczą działalność gospodarczą,
- przyznane i wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów,
- wypłacone na podstawie nieważnej decyzji albo na podstawie decyzji, która została uchylona w wyniku wznowienia postępowania i osobie odmówiono świadczenia z funduszu alimentacyjnego,
- wypłacone innej osobie niż ta, która została wskazana w decyzji, z przyczyn niezależnych od Urzędu,
- wypłacone, jeżeli w okresie pobierania świadczeń z funduszu alimentacyjnego osoba uprawniona otrzymała alimenty zaległe lub bieżące od dłużnika (np. drugiego z rodziców).
Osoby zobowiązane do alimentacji w dalszej kolejności
Przypomina się, że zgodnie z ustawą z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809) obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo (zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem). Gdy osoba zobowiązana nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, powstaje obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności.
Z tego względu do wniosku należy dołączyć oświadczenie wnioskodawcy o miejscu zamieszkania, wieku, zatrudnieniu i sytuacji ekonomicznej osób zobowiązanych względem osoby uprawnionej do alimentacji, innych niż dłużnik alimentacyjny (matka, ojciec, dziadkowie, rodzeństwo).
Podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego
W przypadku bezskuteczności egzekucji osoba uprawniona może złożyć do organu właściwego wierzyciela wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego – dotyczy to w szczególności osób, które nie złożyły wniosku o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego lub otrzymały decyzję o odmowie przyznania ww. świadczenia.
Po otrzymaniu ww. wniosku osoby uprawnionej jak również po przyznaniu osobie uprawnionej świadczenia z funduszu alimentacyjnego organ właściwy wierzyciela występuje z wnioskiem do organu właściwego dłużnika o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego.
organ właściwy dłużnika – to wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego;
organ właściwy wierzyciela – to wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej;